Các sử gia không ngừng trở đi trở lại với Thế chiến II: có lẽ đó là một thời khắc hệ trọng mà chúng ta sẽ phải mãi quay lại để tìm kiếm sự thật về những gì đã xảy ra, nhưng hơn hết, là sự thật về chính mình trong tất cả những điều đã xảy ra…
Nhiều sử gia phê phán Beevor ở một cái nhìn quá u ám, qua những “Stalingrad”, “Berlin: The Downfall 1945”, và giờ đây là “The second world war” (Thế chiến Thứ hai) – Nhưng với cách tiếp cận của Antony Beevor, xuyên suốt trong các công trình sử học của ông về sự kiện này, thì với một ““the greatest man-made disaster in history” – tức thảm họa lớn nhất trong lịch sử do con người tạo ra – như Thế chiến II, liệu chúng ta có nên dệt thành những “thiên sử thi” hùng tráng?
Bởi vậy, điểm đặc biệt của Beevor luôn là cái nhìn hướng vào những con người, những câu chuyện cụ thể đã cấu thành cuộc chiến đó; bằng sự đồ sộ, chi tiết và khách quan, đa chiều của tư liệu, bao gồm tư liệu lưu trữ cùng các phỏng vấn, ghi chép lời và câu chuyện của những chứng nhân… Cuốn sách hơn 1000 trang (ấn bản tiếng Việt) bắt đầu bằng lá thư từ biệt vợ của Georgii Zhukov vào tháng 6.1939, và kết thúc bằng câu chuyện về vợ một nông dân Đức, có quan hệ với một tù binh Pháp được chỉ định đến làm việc tại một nông trại Đức trong khi chồng cô đang ở mặt trận phía Đông, câu chuyện được ghi trong một báo cáo của cảnh sát Pháp vào tháng 6.1945 khi họ bắt được cô đang đi chui trên xe lửa để gặp người yêu. “Chỉ vài dòng mà gợi lên nhiều câu hỏi. Liệu chuyến đi khó khăn của cô có là vô ích, ngay cả dù cô không bị cảnh sát bắt đi nữa? Liệu người yêu của cô có cho cô địa chỉ thật hay không vì biết đâu anh ta đã có gia đình? Và biết đâu anh ta về nhà, một việc chỉ có ít người làm được, để biết rằng vợ anh đã có con với một lính Đức trong lúc anh đi vắng? Tất nhiên đó chỉ là một bi kịch rất nhỏ so với mọi thứ khác xảy ra ở xa hơn về phía đông…”
Cuốn sách phơi bày những câu chuyện cụ thể tàn khốc về Thế chiến thứ Hai, dựa trên những gì còn lại mà ta gọi là tư liệu, và cả những chứng nhân mà tác giả tiếp cận được – Rất nhiều cái chết – và xác chết, rất nhiều những câu chuyện man rợ và khủng khiếp, mà có lẽ nhiều người muốn quên đi, mới có thể sống tiếp; nhưng các sử gia sinh ra là để những điều thảm khốc đã xảy ra không bị quên lãng hay trở thành vô nghĩa. Chúng ta luôn đi qua hiện tại với một tấm màn bưng mắt, tấm màn đó là những điều trực tiếp “tai nghe mắt thấy” hạn hẹp của mỗi cá nhân – vì thế mà những thời khắc ta đang trải qua, có thể rất lâu sau này, người ta sẽ còn quay trở lại mãi để khám phá những lớp sự thật dưới đống đổ nát lịch sử.
Và hơn hết, một cuốn sách chân thực và thảm khốc về chiến tranh, chính là lời đặt vấn đề khẩn thiết nhất cho hòa bình!
Cuốn sách được cấu trúc theo trình tự thời gian bao gồm các sự kiện quan trọng trên phạm vi toàn cầu trong từng giai đoạn cụ thể của cuộc chiến. Kết hợp với một phong cách viết uyển chuyển nhưng có kỷ luật, các sự kiện được tác giả khéo léo luân chuyển từ khu vực chiến tranh này sang khu vực chiến tranh khác, cho dù đó là Tây và Đông Âu, Bắc Phi, Trung Quốc hay các đảo ở Thái Bình Dương…
Do đó, người đọc có thể hiểu rõ hơn các vấn đề chính trị, về chiến lược quân sự được cả Đồng minh và phe Trục sử dụng trong chiến tranh, và cả những tác động với người dân bị ảnh hưởng trong cuộc chiến.
Không có một cuốn sách nào khác về Chiến tranh thế giới thứ hai có thể cung cấp bức tranh toàn cảnh như cuốn sách của Beevor.
Cuốn sách thuật về chiến tranh nhưng nội dung và diễn tiến cuộc đại chiến không bị bó buộc chiến tranh vào vấn đề chính trị, mà những góc nhìn đa dạng từ phía quân đội, vai trò người chỉ huy (các tướng của hai bên), người lính (thư từ gửi về nhà của lính Đức, Anh, Hồng quân…) cũng được nghiên cứu kỹ và trích đưa vào sách.
Bản thân tác giả cung từng là một người lính đã từng từng tham gia phục vụ quân đội Anh và Đức. Trong vị thế của người trong cuộc, như một phóng viên chiến trường, những cảnh quay về cuộc chiến từ tất cả các bên tham chiến được ông khắc họa chân thực đến khốc liệt, đau thương và ám ảnh.
Beevor đã khéo léo mô tả cuộc xung đột để khắc họa chân thực và sinh động nhất sự bạo lực và tàn khốc chưa từng có của Thế chiến thứ hai.
Bộ mặt chiến tranh hiện lên đa dạng và đa chiều tột cùng, đi kèm với những kết quả hùng tráng/bi thảm từ cái nhìn chính trị, giới quân sự cấp cao… bao giờ cũng là thảm cảnh trực tiếp mà người dân, từ mọi bên, phải gánh chịu: nạn đói, nạn hãm hiếp, mất nhà cửa, mất lương thực, phải di tản, trẻ nhỏ lạc mất cha mẹ… Đặc biệt là thảm cảnh diệt chủng chia thành từng đợt, được tổ chức nghiên cứu và triển khai cực kỳ hệ thống, mà người Do Thái cùng nhiều sắc dân thiểu số ở châu Âu phải gánh chịu.
Antony Beevor mang đến cách quan sát đa chiều, khách quan về lịch sử để nhắc nhở thế giới ngày nay cần phải trân trọng và giữ gìn nền hòa bình thế giới.
Tác giả đã mất 10 năm để hoàn thành cuốn sách vì ông đã phải nghiên cứu rất nhiều nguồn tài liệu không chỉ là ngôn ngữ tiếng Anh mà nhiều thứ tiếng khác, đặc biệt là cả tiếng Nhật. Sách sử dụng tư liệu chiến trường của các phóng viên chiến trường như Vasily Grossman. Những ghi chép của họ về trận chiến, về các trại tử thần… là những bằng chứng quý giá về địa ngục chiến tranh.
Đọc sách, độc giả sẽ tự mình đưa ra cân nhắc và quyết định: chiến tranh hay hòa bình? Liệu con người ở hiện tại chúng ta còn có thể ủng hộ những cuộc chiến?
"Beevor là người có cái nhìn sâu sắc về mối liên hệ giữa mọi thứ - ông ấy đặt ra mục tiêu“ phải hiểu cách toàn bộ bộ ghép hình phức tạp khớp với nhau” - The Economist
"Câu chuyện không bao giờ bị che phủ và vô số mảnh ghép của chiếc kính vạn hoa phức tạp này đã được ghép lại với nhau bằng một kỹ năng hành văn mẫu mực ... Đây là một cuốn sách tuyệt vời, uyên bác, với sự rõ ràng đáng ngưỡng mộ về tư tưởng và cách diễn đạt" - Roger Moorhouse trong The Independent on Sunday
"Một thiên sử thi về chiến tranh đạt đến mức hoàn hảo" - Mail on Sunday
"Beevor làm cho cảm giác đau buồn và những biến động ở tất cả các nơi trên thế giới trở nên sống động rực rỡ… một trải nghiệm sâu sắc mang tính khai sáng… một công trình nghiên cứu rộng lớn, có chiều sâu và hiểu biết sâu sắc" - The Journal
"Bạn sẽ cảm thấy mình đang bị cuốn theo dòng chảy kể chuyện, được dẫn dắt theo cách này hay cách kia qua những khu vực và thác ghềnh bởi sự chỉ đạo chuyên nghiệp của Beevor. Như sự mong đợi, những sự kiện trọng đại được tạo nên bằng cách kể những câu chuyện cổ tích và giai thoại" - Patrick Bishop (Một tác giả quân sự, nhà báo và nhà sử học người Anh)
"Cuốn sách này là sự kết hợp hoàn hảo giữa lịch sử thế giới và kinh nghiệm của con người, không thiên vị và rất dễ đọc" - The Journal
"Beevor đã đưa ra một tác phẩm sử thi, một nghiên cứu xuất sắc về sự kiện quan trọng của thế kỷ 20…Cuốn sách này, đánh dấu sự nghiệp nổi bật và trở thành cuốn sách bán chạy nhất của Beevor cũng là cuốn sách phi hư cấu hay nhất của năm 2012 cho đến nay" - Sarasota Herald-Tribune
"Các tường thuật về cuộc chiến bộc lộ nhiều sự mơ hồ về chính trị và phức tạp về đạo đức của nó. . . những giai thoại và trích dẫn làm cho tác phẩm của Beevor trở nên sống động không gì sánh được. . . Cuốn sách tuyệt vời có thể đọc được của Antony Beevor" - The New York Review of Books
