Xét cho kỹ, tất cả nỗ lực suy tư của con người, từ trước tới nay, chỉ xoay quanh một vấn đề then chốt: vấn đề TỒN THỂ, và làm thế nào để thể hiện được Chân-lý tối hậu ấy. Trên con đường thể hiện và ôm sát tồn thể, những ai kỳ khu lặn lội sẽ nhận thấy "nơi đây, sương khói mờ nhân ảnh" như lời diễn tả của Hàn-Mạc-Tử. Trên diễn trình tư tưởng, có lẽ chỉ có một số hiền triết Tây-phương và các nền giáo lý Đông-phương đã đem lại một giải đáp thỏa đáng về Tồn-thể. Còn phần đông triết gia khác đều bơi lội, dùng tri thức để dựng nên những faux-problèmes, tạo nên những danh từ mê cung, mà không lãnh hội được gì nhiều về tồn thể...

Trích Chương cuối
Nghiêm Xuân Hồng