Niên hiệu Cảnh hưng năm Quý Hợi, tôi ngẫu nhiên cùng với vị đạo sĩ Bút phong là người cùng làng, và mấy thầy Toán số khác cùng ngồi nói chuyện phiếm ở Hà nhĩ trai nhân đề cập tới 3 vấn đề: Địa lý, Y mạch và Toán số v.v. Có người nói đến chuyện nước ta mới có quyển "Thập tam phương gia giảm"... ai nấy đều khen là hay.
Tôi nói:
- Đó là sư ông Tuệ Tĩnh do tấm lòng sáng suốt, tìm ra một tối dễ dàng trong phương pháp sử dụng dược phẩm và gia giảm các bài thuốc. Tuy chưa ra ngoài được phạm vi của người xưa, nhưng đem in thành sách để lưu hành, thời giúp cho những người ít học rất nhiều, và cũng là một "Nhân thuật" đáng kể. Nhưng, bệnh tình, bệnh chứng thiên hình vạn trạng, trong sách nói... "Nghề làm thuốc rất khó" và "Phương là do sự bắt chước mà đặt ra...", nếu không phải là người học rộng, tài cao thì không sao biết được.
Tôi vừa nói hết lời, trong đám người ngồi, có người đưa ra một quyển sách nhan đề là "Lãn ông ngoại cảm thông trị" và cất tiếng hỏi:
- Quyển này có phải là học mót ý thừa của quyển kia chăng?
Tôi vội trả lời:
- Ông nhầm rồi, nhầm rồi.
Liền đón lấy đỡ xem một lượt, thấy nội dung quyển sách đó, nào là: bà bác pháp lệ cổ, biện thuyết sáu kinh truyền biến là nhầm, bàn nước ta không có chứng Thương hàn Ôn nhiệt...
Cho đến nhận đúng tình hình âm hư khó bổ và nói rõ Thương hàn có thể dùng phép bổ v.v. Phàm những dụng ý, sử phương, tuy là thay đổi dược phẩm của cổ phương, mà không trái đại ý của cổ phương. Tuy thu vào trong có một quyển, mà các: Cao, Đan, Hoàn, Tiễn của các nhà đều có đủ, thật là "Thay hình đổi dạng, bỏ thô lấy tinh" họp mọi đường làm một lối, dồn muôn ngòi về bể cả... Khiến học giả được lợi về giản ước, tránh cái phiền về phức tạp, xem một lượt có thể hiểu suốt... Lại bàn thêm đến cả phương pháp thế nào là hư, thế nào là thời bổ v.v. đầy đủ chi tiết. Phàm các chứng cảm mạo trong bốn mùa và các chứng thuốc lục dâm (sáu thứ khí quá mức) hư, thực, bổ, tả v.v. đều bao quát không sót. Thật đáng là một quyển sách quý trong y giới... Xem xong, tôi gật đầu bảo mọi người:
Các ngài đem quyển này mà so với quyển kia, có khác chi một trời một vực?
Tôi liền viết mấy lời đề trên sách. Bút phong đạo nhân và mọi người đều công nhận là đúng. Nhân đó thay làm bài tựa.
TRÍCH TỰA
NGỰ Y, CHÍNH MẶC TRAI THÁI THỊ ĐỀ
